Sprawa spadkowa – 6 kroków jak przeprowadzić sprawę spadkową w Łodzi?

Sprawa spadkowa to potoczne określenie procedur związanych z uregulowaniem dziedziczenia po zmarłej osobie. W praktyce obejmuje to dwa główne etapy: stwierdzenie nabycia spadku (lub poświadczenie dziedziczenia u notariusza) oraz ewentualnie dział spadku. Poniżej przedstawiamy krok po kroku, jak przeprowadzić sprawę spadkową – ze szczególnym uwzględnieniem realiów łódzkich (jakie sądy, gdzie złożyć wniosek itp.), choć procedura jest uniwersalna.

Krok 1: Uzyskanie aktu zgonu i zebranie dokumentów – Po śmierci bliskiego należy otrzymać akt zgonu (wydaje go Urząd Stanu Cywilnego miejsca zgonu). Następnie warto zgromadzić dokumenty potrzebne do postępowania spadkowego:

• Akty stanu cywilnego spadkobierców – akt małżeństwa (dla wdowy/wdowca), akty urodzenia dzieci itp., aby udokumentować pokrewieństwo.
• Testament – jeśli zmarły pozostawił testament, należy odnaleźć oryginał. Jeśli był złożony u notariusza, ustalić u którego.
• Dokumenty własności (opcjonalnie) – np. numer księgi wieczystej nieruchomości spadkowej, umowy darowizn (jeśli były za życia) – to może być przydatne w dalszych etapach, choć do samego stwierdzenia nabycia spadku nie jest bezwzględnie wymagane (sąd pyta raczej o skład spadku ogólnie).

Krok 2: Wybór trybu – sąd czy notariusz? – Mamy dwie drogi do uzyskania dokumentu potwierdzającego dziedziczenie:

• Droga sądowa (wniosek o stwierdzenie nabycia spadku) – Składamy wniosek do Sądu Rejonowego. W Łodzi właściwy jest sąd rejonowy dla ostatniego miejsca zamieszkania zmarłego. Uwaga: Łódź jest podzielona między kilka sądów rejonowych (Łódź-Śródmieście, Łódź-Bałuty, Łódź-Widzew, Łódź-Górna), więc trzeba ustalić, który obejmuje dzielnicę, gdzie mieszkał zmarły. Np. jeśli zmarły mieszkał na Bałutach – właściwy będzie Sąd Rejonowy dla Łodzi-Bałut. W Pabianicach – Sąd Rejonowy w Pabianicach dla osób z Pabianic i okolic. Wniosek powinien zawierać dane wnioskodawcy, zmarłego, wszystkich potencjalnych spadkobierców, informację czy jest testament, żądanie stwierdzenia nabycia spadku i uzasadnienie. Dołącza się akt zgonu i akty urodzenia/małżeństwa spadkobierców. Opłata sądowa wynosi 100 zł. Sąd wyznaczy rozprawę – uczestnicy dostaną wezwania. Na rozprawie należy przedstawić testament (jeśli jest) i złożyć tzw. zapewnienie spadkowe (o braku innych testamentów i spadkobierców). Jeśli wszystko jest jasne, sąd wyda postanowienie stwierdzające nabycie spadku.
• Droga notarialna (akt poświadczenia dziedziczenia) – Wszystkie osoby powołane do spadku (z ustawy lub testamentu) wspólnie udają się do notariusza. Notariusz sporządza protokół dziedziczenia – w którym wszyscy oświadczają kto jest spadkobiercą, czy jest testament, czy wszyscy się zgadzają co do działu (dział można od razu w protokole uzgodnić lub odstąpić). Musi stawić się całe grono spadkobierców. Jeśli np. ktoś z ustawowych nie dotarł – notariusz nie sporządzi aktu. Jeśli wszystko gra, notariusz sporządza następnie akt poświadczenia dziedziczenia i rejestruje go elektronicznie. Akt taki ma tę samą moc jak orzeczenie sądu. Notariusza można wybrać dowolnego – w Łodzi jest ich wielu, w Pabianicach również kilku. Koszt takiego aktu to ok. 50-100 zł + opłata za protokół + VAT (sumarycznie kilkaset złotych). Plusem jest szybkość – można wszystko załatwić podczas jednej wizyty (o ile wcześniej ustalimy termin i zbierzemy wszystkich razem).

Krok 3: Uzyskanie potwierdzenia dziedziczenia – Efektem kroku 2 będzie posiadanie:

• albo prawomocnego postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku (jeśli droga sądowa),
• albo aktu poświadczenia dziedziczenia (jeśli notariusz).
  Ten dokument formalnie potwierdza, kto dziedziczy i w jakich częściach. Należy go odebrać – z sądu (postanowienie ze stwierdzeniem prawomocności) lub od notariusza (akt). W Łodzi sądy wydają odpisy w biurze obsługi interesanta, często trzeba złożyć wniosek o odpis. Notariusz od razu wydaje wypisy aktu.

Krok 4: Zgłoszenie podatku od spadków – Jeśli nabywamy spadek po kimś bliskim (np. rodzicu, mężu), przysługuje zwolnienie od podatku od spadków, ale trzeba zgłosić nabycie spadku w US w 6 miesięcy (formularz SD-Z2). W przypadku mieszkańców Łodzi – właściwy Urząd Skarbowy wg miejsca zamieszkania spadkobiercy; w Pabianicach – tamtejszy US. To ważne, by nie przegapić, bo inaczej może grozić podatek. Jeśli spadek otrzymała osoba dalsza (np. siostrzeniec) – wtedy będzie musiała zapłacić podatek wg grupy podatkowej, składając zgłoszenie/zeznanie SD-3.

Krok 5: Dział spadku (opcjonalny) – Samo stwierdzenie nabycia spadku wskazuje udziały (np. żona 1/2, dzieci po 1/4), ale nie dzieli konkretnych przedmiotów. Jeśli do spadku jest kilku spadkobierców, powinni dokonać działu spadku:

• Umowny dział spadku – wszyscy zgodni spadkobiercy zawierają umowę, jak dzielą majątek. Jeśli w skład wchodzą nieruchomości – wymaga to aktu notarialnego. Umowa określa, kto co bierze i czy spłaty jakieś. Np. syn przejmuje mieszkanie warte 300 tys., spłaca siostrę kwotą 150 tys. Zawarcie umowy kończy sprawy spadkowe – każdy staje się wyłącznym właścicielem przyznanych mu rzeczy.
• Sądowy dział spadku – jeśli brak zgody, każdy spadkobierca może złożyć wniosek do sądu rejonowego o dział spadku. W Łodzi ten sam sąd rejonowy (wydział cywilny) się tym zajmuje co stwierdzeniem, ale to nowe postępowanie (opłata 500 zł lub 300 zł, jeśli zgodny projekt działu). Sąd podzieli majątek, biorąc pod uwagę okoliczności. Może orzekać o spłatach, przyznawać rzeczy różnym osobom lub zarządzić sprzedaż majątku i podział kwoty. Lepiej jednak, jeśli to możliwe, dogadać się polubownie – oszczędzi to czasu i kosztów.

Krok 6: Wykonanie postanowień – Po dziale spadku trzeba przepisać majątek na nowych właścicieli. Np. w księgach wieczystych wpisać nowych właścicieli nieruchomości (na podstawie postanowienia sądu/umowy działu), przerejestrować samochód, poinformować banki, firmy ubezpieczeniowe. Postanowienie działowe czy umowę notarialną przedstawia się odpowiednim instytucjom.

Lokalne specyfikacje (Łódź, Pabianice): W zasadzie proces nie różni się od ogólnego, ale kilka praktycznych wskazówek:

• Sądy łódzkie miewają kolejki – na rozprawę o stwierdzenie spadku poczekamy kilka miesięcy. W Pabianicach zwykle krócej, bo obłożenie mniejsze.
• W Łodzi działa punkt informacyjny sądu, gdzie można uzyskać formularze wniosku o stwierdzenie spadku i pomóc w wypełnieniu. Można także zasięgnąć porady nieodpłatnej pomocy prawnej (w urzędzie miasta są dyżury prawnika) – ale uwaga, nie jest to całkiem darmowa porada prawna w sensie kompleksowym, a raczej wskazówki.
• Akt poświadczenia dziedziczenia sporządzi każdy notariusz w Łodzi/Pabianicach – można wybrać dogodny dla wszystkich spadkobierców.
• Jeśli zmarły miał majątek w różnych miastach (np. mieszkanie w Łodzi i działkę w Pabianicach), i tak załatwiamy wszystko jednym wnioskiem/aktem – właściwość sądu zależy od ostatniego miejsca zamieszkania zmarłego, a akt dziedziczenia działa na cały kraj.

Podsumowanie: Przeprowadzenie sprawy spadkowej w Łodzi czy Pabianicach wymaga: (1) zebrania dokumentów, (2)uzyskania potwierdzenia kto dziedziczy (sądownie lub notarialnie), (3) dokonania działu spadku między spadkobierców, oraz dopełnienia formalności podatkowych i rejestracyjnych. Krok po kroku opisany powyżej proces jest uniwersalny. Jeśli czujemy się niepewnie, łódzcy i pabianiccy adwokaci czy radcowie prawni od spadków mogą nas reprezentować lub chociaż doradzić na poszczególnych etapach. Dzięki temu sprawa spadkowa przebiegnie sprawnie i bez konfliktów, a my otrzymamy należny nam spadek zgodnie z prawem. Wszystko to może brzmieć skomplikowanie, ale z dobrym planem i pomocą fachowców (jeśli potrzebna) można przez procedurę przejść bez większych problemów. Powodzenia!