Czym jest najpopularniejszy środek zapobiegawczy – tymczasowe aresztowanie?

Nie tylko w sądach województwa łódzkiego tymczasowe aresztowanie jest jednym ze środków zapobiegawczych często stosowanych w postępowaniu karnym. Polega ono na umieszczeniu podejrzanego lub oskarżonego w areszcie śledczym, co oznacza całkowitą izolację od otoczenia zewnętrznego.

Przesłanki stosowania tymczasowego aresztowania Decyzja o stosowaniu tymczasowego aresztowania wynika z konieczności zapewnienia prawidłowego toku postępowania karnego oraz w wyjątkowych sytuacjach zabezpieczenia przed popełnieniem przez oskarżonego nowego, poważnego przestępstwa (zgodnie z art. 249 § 1 Kodeksu postępowania karnego).

Warunkiem koniecznym dla zastosowania tymczasowego aresztowania jest wysokie prawdopodobieństwo popełnienia przez podejrzanego zarzucanego mu przestępstwa.

Podstawy stosowania tymczasowego aresztowania obejmują:

1. uzasadnioną obawę przed ucieczką lub ukryciem się oskarżonego, szczególnie w przypadkach, gdy nie można ustalić jego tożsamości lub nie posiada on stałego miejsca zamieszkania w kraju,
2. uzasadnioną obawę, że oskarżony będzie nakłaniał do złożenia fałszywych zeznań lub w inny sposób utrudniał postępowanie karnego.

Należy zaznaczyć, że tymczasowe aresztowanie może być stosowane także w przypadku uzasadnionego podejrzenia, że oskarżony, któremu zarzucono zbrodnię lub umyślny czyn zabroniony, popełni kolejne przestępstwo przeciwko życiu, zdrowiu lub bezpieczeństwu publicznemu, szczególnie jeśli groził on popełnieniem takiego czynu.

Dodatkowo, jeśli oskarżonemu zarzuca się popełnienie przestępstwa zagrożonego karą pozbawienia wolności o górnej granicy wynoszącej co najmniej 8 lat, lub gdy sąd pierwszej instancji skazał go na karę pozbawienia wolności nie niższą niż 3 lata, konieczność zastosowania tymczasowego aresztowania w celu zapewnienia prawidłowego toku postępowania może być uzasadniona tylko w przypadku groźby surowej kary dla oskarżonego.

Ważne jest również, że tymczasowego aresztowania nie stosuje się, jeśli wystarczający jest inny środek zapobiegawczy, z wyjątkiem sytuacji, gdy przestępstwo zagrożone jest karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą roku.

Zasady stosowania tymczasowego aresztowania – Właściwy sąd

Tymczasowe aresztowanie może być nałożone wyłącznie na podstawie postanowienia sądu. Wniosek w tej sprawie może zgłosić prokurator.

Zazwyczaj o zastosowaniu tymczasowego aresztowania w postępowaniu przygotowawczym decyduje sąd rejonowy właściwy dla prowadzenia sprawy, choć w pilnych przypadkach może być to inny sąd rejonowy.

Jednak po wniesieniu aktu oskarżenia, uprawniony do zastosowania tymczasowego aresztowania jest sąd, przed którym toczy się sprawa.

Czas trwania tymczasowego aresztowania W przypadku skazania oskarżonego na karę pozbawienia wolności, tymczasowe aresztowanie może być stosowane aż do momentu rozpoczęcia odbywania kary.

Sąd określa maksymalny czas trwania tymczasowego aresztowania, który zwykle nie przekracza trzech miesięcy.

Jeśli jednak ze względu na szczególne okoliczności sprawy niemożliwe jest zakończenie postępowania przygotowawczego w tym terminie, sąd może na wniosek prokuratora przedłużyć tymczasowe aresztowanie do maksymalnie 12 miesięcy, pod warunkiem konieczności takiego przedłużenia.

Jednakże łączny okres stosowania tymczasowego aresztowania do momentu wydania pierwszego wyroku przez sąd pierwszej instancji nie może przekroczyć 2 lat. W wyjątkowych sytuacjach sąd apelacyjny może przedłużyć ten okres powyżej 2 lat.

Należy również zauważyć, że okres tymczasowego aresztowania liczy się od dnia zatrzymania.

Uchylenie lub zmiana tymczasowego aresztowania Tymczasowe aresztowanie należy natychmiast uchylić lub zmienić, jeśli przyczyny, które je spowodowały, przestaną występować lub pojawią się nowe przyczyny uzasadniające jego uchylenie lub zmianę.

Oskarżony może w każdym momencie złożyć wniosek w tej sprawie. O jego rozpatrzeniu przez prokuratora decyduje się najpóźniej w ciągu 3 dni, a po przekazaniu aktu oskarżenia do sądu, decyzję podejmuje właściwy sąd.

Sąd może również zastrzec, że tymczasowe aresztowanie zostanie zmienione, jeśli w wyznaczonym terminie zostanie złożone odpowiednie zabezpieczenie majątkowe w postaci pieniędzy, papierów wartościowych lub innych gwarancji.

Warto zauważyć, że na etapie postępowania przygotowawczego tymczasowe aresztowanie może zostać uchylone lub zmienione na inny, łagodniejszy środek zapobiegawczy, również przez prokuratora.

W przypadku uniewinnienia oskarżonego, umorzenia postępowania, warunkowego zawieszenia wykonania kary lub wymierzenia kary pozbawienia wolności krótszej niż okres tymczasowego aresztowania, oskarżony jest zwalniany niezwłocznie, o ile nie jest pozbawiony wolności w innej sprawie.

Jeżeli masz pytania dotyczące stosowania środków zapobiegawczych lub szczególnie tymczasowego aresztowania zapraszamy do kontaktu z adwokatami z naszej kancelarii w Łodzi lub Pabianicach. Jeżeli potrzebujesz pomocy prawnej w sprawie tymczasowego aresztowania lub sprawie karnej, jako adwokaci od spraw karnych, udzielimy Ci niezwłocznego wsparcia.